ในบทความที่ผ่านมา เราได้แนะนำเกี่ยวกับเทคโนโลยีฐานข้อมูล Aerospike ให้ทุกท่านได้รู้จักกันไปแล้ว บทความนี้เราจึงมาแนะนำเครื่องมือใน Aerospike ที่เรียกว่า Vector Search เพิ่มเติม เพราะการเซิร์ชหาข้อมูลที่ต้องพิมพ์คำที่ต้องการค้นหาเป๊ะๆ อาจจะไม่ใช่สิ่งที่ตอบโจทย์สถานการณ์ในปัจจุบันอีกต่อไป ยิ่งมีข้อมูลมหาศาล การที่คนๆ หนึ่งจะสามารถจำข้องมูลในฐานข้อมูลได้ทุกตัวอักษร ทุกเว้นวรรค เป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้เลย ดังนั้นฐานข้อมูลที่ดี จึงต้องมีเทคโนโลยีที่ตอบโจทย์อย่าง Vector Search นั่นเอง
Vector Search คืออะไร
ลองจินตนาการว่าคุณกำลังมองหารูปภาพของ “แมวสีส้มที่นอนอยู่บนโซฟา” แต่แทนที่จะต้องพิมพ์คำค้นหาเป็นข้อความ คุณสามารถอัปโหลดภาพแมวที่คล้ายกันแล้วให้ระบบหาภาพที่ใกล้เคียงที่สุดให้คุณได้ทันที นี่คือพลังของ Vector Search ซึ่งช่วยให้การค้นหาเป็นไปตาม “ความหมาย” แทนที่จะยึดตาม “ตัวอักษร” อย่างการค้นหาด้วยคำหลักแบบดั้งเดิม (Keyword Search)Vector Search ทำงานโดยแปลงข้อมูล เช่น ข้อความ รูปภาพ เสียง หรือวิดีโอ ให้เป็น Vector Embeddings ซึ่งเป็นชุดตัวเลขที่แสดงถึงลักษณะของข้อมูลนั้น ๆ เมื่อเราต้องการค้นหา ระบบจะเปรียบเทียบเวกเตอร์ของข้อมูลใหม่กับฐานข้อมูลเวกเตอร์เดิม เพื่อหาสิ่งที่ “คล้ายกันที่สุด” โดยใช้ Cosine Similarity, Euclidean Distance หรือ Dot Product

Vector Search ทำงานอย่างไร
1. แปลงข้อมูลเป็นเวกเตอร์ (Vector Embeddings)
- ใช้โมเดล AI เช่น OpenAI, BERT, CLIP, ResNet แปลงข้อมูล (ข้อความ, รูปภาพ ฯลฯ) เป็นเวกเตอร์
- ตัวอย่าง: คำว่า “แมว” อาจถูกแปลงเป็นเวกเตอร์ [0.2, 0.8, -0.3, …]
2. จัดเก็บเวกเตอร์ในฐานข้อมูล
- เวกเตอร์ทั้งหมดจะถูกเก็บในฐานข้อมูลที่รองรับการทำ Vector Indexing เช่น HNSW (Hierarchical Navigable Small World), FAISS, ScaNN
3. ใช้วิธีคำนวณหาค่าความคล้ายคลึง (Similarity Search)
- เวลาค้นหา ข้อมูลจะถูกแปลงเป็นเวกเตอร์ แล้วไปเปรียบเทียบกับเวกเตอร์ที่มีอยู่
- ใช้ Cosine Similarity, Euclidean Distance หรือ Dot Product เพื่อวัดว่าข้อมูลไหนใกล้เคียงที่สุด
ตัวอย่าง: คุณอัปโหลดรูปหมา → ระบบแปลงรูปเป็นเวกเตอร์ → ไปค้นหาในฐานข้อมูล → ได้รูปหมาคล้าย ๆ กันกลับมา

สถาปัตยกรรมของ Vector Search ใน Aerospike
Vector Search ใน Aerospike เป็นฟีเจอร์ที่ช่วยให้ฐานข้อมูลสามารถทำงานกับข้อมูลในรูปของเวกเตอร์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งเหมาะสำหรับการค้นหาความคล้ายคลึงกัน (Similarity Search) ในงานที่เกี่ยวกับ AI, Machine Learning, และ Recommendation Systems
Aerospike ใช้ Hybrid Indexing Approach โดยผสาน Inverted Index และ Approximate Nearest Neighbor (ANN) เพื่อให้สามารถค้นหาเวกเตอร์ได้อย่างรวดเร็วและแม่นยำ
1. Storage & Data Model
- เวกเตอร์ถูกเก็บเป็น List of Floating Points ภายใน Record ของ Aerospike
- รองรับ Multi-dimensional vectors (เช่น 128, 256, 512 dimensions)
- สามารถเก็บเวกเตอร์ไว้ใน In-Memory หรือ Hybrid Memory (SSD + RAM) เพื่อประสิทธิภาพที่สูง
2. Indexing Mechanism
Aerospike ใช้โครงสร้าง HNSW (Hierarchical Navigable Small World) เพื่อให้การค้นหาใกล้เคียงที่สุด (Approximate Nearest Neighbor – ANN) ทำได้อย่างรวดเร็ว โดยมีลักษณะสำคัญดังนี้
- Graph-based Indexing: ใช้โครงสร้างกราฟแทนการแบ่งข้อมูลเป็นตาราง (เช่น KD-Tree หรือ LSH)
- Multi-Layer Graph Navigation: ทำให้การค้นหา nearest neighbor มีประสิทธิภาพสูง
- Parallel Search: รองรับการค้นหาแบบกระจาย (Distributed Search)
3. Query & Search Mechanism
Aerospike รองรับการค้นหาเวกเตอร์โดยใช้ Vector Similarity Search (VSS) ซึ่งมีหลายเทคนิค เช่น
- Cosine Similarity
- Euclidean Distance
- Dot Product
4. Scalability & Performance
- Distributed Architecture: Aerospike ออกแบบให้รองรับการขยายตัวในระดับ Cluster ได้ดี
- Low-latency Queries: รองรับคำสั่งค้นหาเวกเตอร์ที่มี latency ต่ำมาก
- Hybrid Storage: ลดการใช้ RAM โดยยังคงประสิทธิภาพสูง
Vector Search ใน Aerospike ออกแบบมาให้สามารถค้นหาเวกเตอร์ที่ใกล้เคียงที่สุดได้อย่างรวดเร็ว โดยใช้โครงสร้าง HNSW พร้อมกับความสามารถในการขยายตัวแบบกระจาย (Distributed Scaling) ทำให้เหมาะสำหรับงาน AI, Recommendation Systems, และ Anomaly Detection ที่ต้องการการประมวลผลแบบ Real-Time
Vector Search ใช้ทำอะไรได้บ้าง
1. Recommendation Systems: Netflix หรือ Spotify ใช้ Vector Search เพื่อแนะนำหนังหรือเพลงที่ “ใกล้เคียง” กับรสนิยมของคุณ
2. Visual Search: Google Lens ใช้ Vector Search ให้คุณค้นหารูปภาพด้วยรูปภาพ แทนที่จะพิมพ์คำค้นหา
3. Fraud Detection & Cybersecurity: ระบบตรวจสอบธุรกรรมทางการเงินสามารถใช้ Vector Search เพื่อจับพฤติกรรมที่ “คล้ายกับการโกง” ในอดีต
4. AI Chatbots & Semantic Search: ChatGPT และระบบ AI อื่น ๆ ใช้ Vector Search เพื่อทำให้เข้าใจความหมายของประโยค ไม่ใช่แค่คำ

Vector Search ดีกว่า Search ทั่วไปอย่างไร
หัวข้อ | Traditional Search (Keyword-Based) | Vector Search (AI-Based) |
วิธีการค้นหา | ใช้คำที่ตรงกันเป๊ะ (Exact Match) | ค้นหาความคล้ายคลึง (Similarity Match) |
ประสิทธิภาพ | ค้นหาข้อความปกติได้ดี | ค้นหา ภาพ, วิดีโอ, เสียง, เอกสาร ได้ดี |
ความแม่นยำ | อาจพลาดคำที่สะกดผิดหรือคำพ้อง | หาผลลัพธ์ที่ใกล้เคียงได้แม้คำไม่ตรง |
ตัวอย่าง | ค้นหา “เสื้อกันหนาวสีดำ” → ต้องพิมพ์ตรงเป๊ะ | ค้นหารูปเสื้อกันหนาวจากรูปภาพได้ |
สรุป: Vector Search เหมาะกับ การค้นหาที่ไม่ใช่แค่ข้อความ เช่น ค้นหาภาพ คลิปเสียง หรือแม้แต่เอกสารที่มีเนื้อหาใกล้เคียงกัน
เครื่องมือที่ใช้ Vector Search ในตลาด
เครื่องมือที่ใช้ Vector Search ก็มีหลากหลาย แต่จะขอยกตัวอย่างเครื่องมือที่อยู่ในตลาด พร้อมกับข้อจำกัดมาให้ทำความรู้จักกัน ดังนี้
Tool | จุดเด่น | ข้อจำกัด |
FAISS (Facebook AI Similarity Search) | รองรับ Big Data และใช้ GPU | ต้องการการปรับแต่งสูง |
Milvus | Open-source และมีการสนับสนุนที่ดี | ต้องใช้เครื่องแรง |
Pinecone | ใช้งานง่ายใน Cloud | ราคาแพงเมื่อใช้จริงจัง |
Weaviate | รองรับ Hybrid Search | ยังใหม่และต้องพัฒนาต่อ |
Elasticsearch KNN | ใช้งานร่วมกับระบบเดิมได้ง่าย | ไม่เหมาะกับเวกเตอร์ขนาดใหญ่ |
Redis Search | ใช้งานง่าย แต่เหมาะกับงานขนาดเล็ก | ไม่ได้ออกแบบมาเพื่อ Vector Search โดยเฉพาะ |
ทำไมต้องใช้ Aerospike Vector Search
1. ความเร็วระดับ Real-Time: Aerospike ออกแบบมาเพื่อรองรับ Real-Time Search โดยใช้ Hybrid Memory Architecture ที่ช่วยให้ค้นหาได้ภายใน Milliseconds แม้ว่าจะมีข้อมูลจำนวนมหาศาล
2. Scale ได้แบบไร้ขีดจำกัด: Aerospike รองรับ Multi-Node Clustering ทำให้สามารถจัดการข้อมูลขนาดใหญ่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยไม่ต้องใช้เครื่องเยอะเท่ากับ FAISS หรือ Elasticsearch
3. Low Latency ที่ถูกกว่าเจ้าอื่น: เมื่อเทียบกับ Pinecone หรือ Milvus ที่ใช้ Cloud อย่างหนัก Aerospike ช่วยลดค่าใช้จ่ายได้ถึง 80-90% เพราะสามารถทำงานบน NVMe SSD และ Hybrid Storage ได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ
4. รองรับ Hybrid Search (Vector + Keyword): ไม่ใช่ทุกการค้นหาจะใช้เวกเตอร์ล้วน ๆ บางครั้งต้องใช้ Text Search ผสมกับ Vector Search เช่น ค้นหาบทความเกี่ยวกับ “AI” ที่มีความหมายใกล้เคียงกับคำว่า “Machine Learning” → Aerospike ทำได้ดีมาก
5. ใช้ร่วมกับ AI & LLM ได้ง่าย: Aerospike รองรับ LlamaIndex และ LangChain ทำให้สามารถเชื่อมต่อกับระบบ AI เช่น OpenAI หรือ Hugging Face ได้สะดวก
ตัวอย่างการใช้งานจริงของ Aerospike Vector Search
E-Commerce (Lazada, Shopee, JD Central)
- ค้นหาสินค้าด้วยรูปภาพได้ทันที ไม่ต้องใช้คำค้นหา
- แนะนำสินค้าที่ “คล้ายกัน” ให้ลูกค้า โดยไม่ต้องอาศัยแค่คำหลัก
Healthcare & Medical Research
- ค้นหา X-ray หรือ MRI ที่มีความคล้ายคลึงกัน เพื่อช่วยวินิจฉัยโรค
- วิเคราะห์ข้อมูลทางการแพทย์ขนาดใหญ่แบบเรียลไทม์
AI Chatbot & Customer Support
- ค้นหาคำตอบจากฐานข้อมูลเอกสารด้วย Vector Search ทำให้ AI Chatbot ตอบคำถามลูกค้าได้แม่นยำยิ่งขึ้น
Aerospike Vector Search
✅ เร็วอย่างรู้สึกได้ – รองรับ Real-Time Search ภายใน Milliseconds
✅ รองรับข้อมูลจำนวนมาก – Scale ได้โดยใช้เซิร์ฟเวอร์น้อยกว่า 80-90%
✅ ลดค่าใช้จ่ายมหาศาล – ใช้ SSD + Hybrid Storage ได้ดีกว่าเจ้าอื่น
✅ Hybrid Search ที่ฉลาดกว่า – ผสมผสานระหว่าง Text + Vector Search ได้
✅ AI-Ready – เชื่อมต่อกับ AI และ LLM ได้ง่าย
ถ้าคุณกำลังมองหา Vector Search ที่คุ้มค่า มีประสิทธิภkพ และรองรับปริมาณการทำงานระดับองค์กร Aerospike คือคำตอบของคุณ
Author: Chawalit V.
References: Aerospike Vector Search Architecture